ความเชื่อ

ความเชื่อ

ความเชื่อ เป็นธรรมชาติที่เกิดขึ้นกับมนุษย์ และถือว่าเป็นวัฒนธรรมของมนุษย์อย่างหนึ่ง การดำรงชีวิตของมนุษย์ในสมัยโบราณ ที่มีความเจริญทางด้านวิชาการน้อย ความเชื่อ จึงเกิดจากการเกิดขึ้น และการเปลี่ยนแปลงของธรรมชาติ ที่มนุษย์เชื่อว่า เป็นการบันดาลให้เกิดขึ้นจากอำนาจของเทวดา พระเจ้า หรือ ภูต ผี ปีศาจ ดังนั้น เมื่อเกิดปรากฏการณ์ต่าง ๆ ขึ้น เช่น ฝนตก ฟ้าร้อง ฟ้าผ่า แผ่นดินไหว ภูเขาไฟระเบิด อุทกภัย และวาตภัย ต่าง ๆ ขึ้น ล้วนเป็นสิ่งที่มีอิทธิพลต่อชีวิต หรือความเป็นอยู่ของมนุษย์ ซึ่งยากที่จะป้องกัน หรือแก้ไขได้ด้วยตัวเอง บางอย่างเป็นเหตุการณ์ที่อำนวยประโยชน์ แต่บางเหตุการณ์ ก็เป็นอันตรายต่อชีวิต และความเป็นอยู่ของมนุษย์ มนุษย์ จึงพยายามที่จะคิดหาวิธีการ ที่จะก่อให้เกิดผลในทางที่ดี และเกิดความสุขให้กับตนเอง เพื่อกระทำต่อสิ่งที่มีอำนาจเหนือธรรมชาติเหล่านั้น ทำให้เกิดเป็นแนวทางปฏิบัติที่เป็นพิธีกรรม หรือศาสนาเกิดขึ้น

แนวคิด ความเป็นมา และประเภทของ ความเชื่อ

ความเชื่อของมนุษย์ ได้มีวิวัฒนาการ ตามลําดับขั้นตอน ดังต่อไปนี้

1. ความเชื่อในธรรมชาติ ความเชื่อระดับต่ำสุด ของมนุษย์ เพราะธรรมชาติ เกิดอยู่ข้างเคียงกับมนุษย์ มนุษย์เกิดมาลืมตาในโลก สิ่งแรกที่มนุษย์ได้เห็น ได้สัมผัส ก่อนสิ่งอื่น คือธรรมชาติรอบตัวมนุษย์ และธรรมชาติต่าง ๆ เหล่านั้น ได้แก่ ความมืด ความสว่าง ความหนาว ความร้อน ดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ ดวงดาว แม่น้ําลําธาร ต้นไม้ ฟ้าร้อง ฟ้าผ่า แผ่นดินไหว ภูเขาไฟระเบิด มนุษย์เชื่อว่ าธรรมชาติเหล่านั้น มีตัวตน มีอํานาจพิเศษ และสามารถก่อให้เกิดคุณและโทษแก่มนุษย์ได้ มนุษย์ จึงเกรงกลัว และกราบไหว้ ดังนั้น การนับถือธรรมชาติ จึงนับเป็นขั้นแรกแห่งความเชื่อของมนุษย์
2. ความเชื่อในคติ ผีสาง เทวดา วิวัฒนาการแห่งความคิดของมนุษย์ เกิดขึ้นพร้อมกับความเจริญรอบข้างอย่างอื่น มนุษย์ มีความสงสัยว่า ความมืด ความสว่าง ความร้อน ความหนาว ดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ ฟากฟ้า แม่น้ำ ภูเขา และต้นไม้ใหญ่ ที่สามารถบันดาลให้เกิดความผันแปรไปได้ต่าง ๆ ในตัวธรรมชาติเหล่านั้น และมีผลบันดาลให้เกิดความสุข และความทุกข์ แก่มนุษย์ ด้วยเหตุนี้ มนุษย์จึงสร้างรูปเทวดาบ้าง รูปมนุษย์บ้าง หรือรูปครึ่งมนุษย์ ครึ่งสัตว์บ้าง เพื่อบูชาธรรมชาติเหล่านี้
3. ความเชื่อในวิญญาณบรรพบุรุษ ได้แก่ มารดา บิดา ปู่ย่า และตายาย ที่ตายไปแล้ว วิญญาณของบุคคลเหล่านั้น ไม่ได้ไปไหน ยังคงอยู่ เพื่อปกปักรักษา ดูแลบุตรหลานของพวกตน ทําให้เกิดการบูชาวิญญาณบรรพบุรุษ
4. ความเชื่อในเทพเจ้าหลายองค์ ความคิดของมนุษย์ ได้พัฒนาติดต่อมาจากความคิดเรื่องสร้างภาพเทพเจ้า ตามมโนคติของตน โดยคิดเห็นว่า ธรรมชาติอย่างใด ควรมีรูป
   เป็นอย่างไร และธรรมชาติอย่างไหนมีอํานาจสูงต่ำกว่ากันอย่างไร

ความเชื่อของมนุษย์มีอยู่มากมาย แต่ละภูมิภาค อาจจะมีส่วนที่คล้ายคลึงกัน และแตกต่างกันไปบ้าง อย่างไรก็ตาม เราสามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภทใหญ่ ๆ คือ

1. ความเชื่อทั่ว ๆ ไป หรือ ความเชื่อธรรมดา สามารถแบ่งย่อยออกไปได้ ดังนี้

• ปรากฎการณ์ธรรมชาติ
• ยากลางบ้าน
• ฤกษ์ยาม นิมิต ฝัน การประกอบพิธีต่าง ๆ
• ลักษณะของคน และสัตว์
• ศาสนา
• การทํามาหากิน และอาชีพ
• เรื่องเคล็ด และแก้เคล็ด
• นรก สวรรค์ ชาติ ภพ
• เลขดี เลขร้าย วันดี วันร้าย

2. ความเชื่อที่แฝงไว้ด้วยความกลัว หรือความเชื่อทางไสยศาสตร์ (superstition) แบ่งออกเป็น 4 ประเภท

• วิญญาณ
• ผีสาง เทวดา
• เครื่องราง ของขลัง
• โชคลาง